آداب الملوک (کتاب)آدابُ الُمُلوک، نوشته میرزا محمدرفیع اسنی حسینی طباطبائی تبریزی شرحی است فارسی بر فرمان‌نامه امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) خطاب به مالک بن حارث بن عبدِیَغوث نخعی معروف به مالک اشتر (ه م) که به هنگام واگذاری حکومت مصر به وی صادر شد. هدف تألیف کتاب جمع‌آوری نصایح اخلاقی برای حکمرانان و دیگر طبقات مردم بوده است. ۱ - مولفاین شرح نوشته میرزا محمدرفیع اسنی حسینی طباطبائی تبریزی (د ۱۳۲۶ق/۱۹۰۸م) ملقب به نایب الصّدر و نظام‌العلماء، فرزند میرزا علی اصغر مستوفی است. میرزا رفیع که در اندیشه جمع‌آوری نصایح اخلاقی برای حکمرانان و دیگر طبقات مردم بود، نامه علی (علیه‌السلام) به مالک اشتر را وافی به مقصود خویش دانسته و به شرح آن پرداخت. ۲ - محتوامؤلف عهدنامه (فرمان نامه) را به عبارات کوتاه تحت عنوان «اصل» تقسیم می‌کند و بعد از هر «اصل» ترجمه آن به فارسی و سپس شرح آن را با شواهدی از احادیث، حکایت‌هایی از پیشوایان دین و خلفا و پادشاهان، و‌گاه شعر یا ضرب‌المثل می‌آورد. در این شرح از منابعی چون: اخلاق ناصری، مجمع‌البحرین، اخلاق محسنی، زینةالمجالس، کشکول شیخ بهایی، بحارالانوار، انوار نعمانیه، زهرالرّبیع و جواهر الایقان، استفاده شده، اما در همه جا مرجع ذکر نگردیده است. ۳ - موضوعاتموضوعاتی از قبیل آداب حسنه، آداب ملک‌داری، قضّیه اولوالامر، وظایف قاضی، خراج، ختم کلام با اشاره‌ای کوتاه به شهادت علی (علیه‌السلام) و مالک اشتر که میرزا رفیع در این کتاب با تفصیل بیشتری به آن‌ها پرداخته‌است. آداب الملوک در ۱۳۲۰ق/۱۹۰۳م در تبریز با چاپ سنگی در ۳۲۳ صفحه (مقدمه و متن]) بدون فهرست منتشر شده است. [۱]
نظام‌العلماء، محمد رفيع، سفرنامه رضوي، تبريز، ۱۳۲۴ق، ص۱ـ۲.
[۲]
نظام‌العلماء، محمد رفيع، سفرنامه رضوي، تبريز، ۱۳۲۴ق، ص۱۸۹.
[۳]
نظام‌العلماء، محمد رفيع، مجالس نظاميّه، تبريز، ۱۳۱۹ق، ص۳۴۴ـ ۳۴۸.
۴ - فهرست منابع(۱) آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذّریعه الی تصانیف الشیعه. (۲) نظام‌العلماء، محمد رفیع، آداب الملوک، تبریز، ۱۳۲۰ق . (۳) نظام‌العلماء، محمد رفیع، سفرنامه رضوی، تبریز، ۱۳۲۴ق. (۴) نظام‌العلماء، محمد رفیع، مجالس نظامیّه، تبریز، ۱۳۱۹ق. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آداب‌الملوک»، ج۱، ص۱۲۶. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتاب‌های اخلاقی شیعه قرن14 (قمری)
|